Λαμπρέλλη Λίλη

Συγγραφέας, αφηγήτρια, βραβευμένη με βραβείο του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, η ταλαντούχα ΛΑΜΠΡΕΛΛΗ ΛΙΛΗ, μας μιλάει με το δικό της μοναδικό τρόπο με αφορμή το βιβλίο της «Δέκα και ένα  παραμύθια σοφίας για καιρούς κρίσης και άλλων δεινών» για την κρίση, τα παραμύθια …τη ζωή!

Δέκα και ένα παραμύθια σοφίας για καιρούς κρίσης και άλλων δεινών. Ποια ήταν η συγκυρία ή ποια ιστορία κρύβεται πίσω από τη συλλογή αυτών των παραμυθιών;

Λ.Λ. Η συγκυρία ήταν και είναι η βαθιά μες στο πετσί οικονομική κρίση που προκάλεσε κι άλλες κρίσεις -αξιακές, υπαρξιακές. Στο ρεπερτόριό μου είχα παραμύθια που μιλούσαν για όλα αυτά, που δυνάμωναν, που παρηγορούσαν. Η Έλενα Πατάκη μου το επισήμανε και μου πρότεινε να γίνει αυτό το μικρό βιβλίο με διαλεγμένα παραμύθια κρίσης. Της το χρωστάω.

Υπάρχει κάποιο παραμύθι σε αυτή τη συλλογή που είναι το αγαπημένο σας;

Λ.Λ. Όλα είναι αγαπημένα. Αν δεν αγαπώ ένα παραμύθι δεν μπαίνω στον κόπο να το αφηγηθώ. Ίσως το πιο αγαπημένο αυτής της συλλογής είναι «Η φωνή της άμμου». Μιλάει για τη ροή της ζωής μέσα από τις συνεχείς μας μεταμορφώσεις -μια από αυτές είναι ο θάνατος. Ούτε λιγότερο ούτε περισσότερο.  Το ιδιαίτερο στη σχέση μου μ’ αυτό το παραμύθι είναι ότι μου ζητήθηκε από αφηγητές να το πω σε δυο κηδείες. Η πρώτη ήταν η κηδεία μιας νεαρής αφηγήτριας, φίλης και συμμαθητευόμενής μου στο εργαστήρι του Ανρί Γκουγκό, στο Παρίσι. Η δεύτερη, η κηδεία της μητέρας μιας βελγίδας φίλης αφηγήτριας. Και τις δυο φορές, η αφήγηση έγινε σχεδόν ψιθυριστά σαν προσευχή. Η εμπειρία ήταν για μένα αγαπητική και παρηγορητική.

Παρόλα αυτά, το συγκεκριμένο παραμύθι δεν μιλάει μόνο για τον βιολογικό θάνατο, αλλά για την κάθε οδυνηρή απώλεια που μας κολλάει στη λάσπη και δεν μπορούμε να ξεκολλήσουμε. Η μεταμόρφωσή μας για να τα βγάλουμε πέρα θα μπορούσε να είναι απλά μια καινούργια ματιά στον κόσμο και στη ζωή.

Τα παραμύθια είναι θεραπεία, είναι φιλοσοφία, είναι χάιδεμα ψυχής. Σας έχουν διηγηθεί προσωπικές ιστορίες που σχετίζονται με κάποιο από τα παραμύθια σας; Αν διαβάζοντας το άλλαξε θετικά ο τρόπος που βλέπουνε τα πράγματα ή να λύσανε κάποιο πρόβλημα τους;

Λ.Λ. Τα παραμύθια είναι όλα αυτά. Και ταπεινή, καθημερινή φιλοσοφία και ίαση και παρηγορία. Έχω πάρει κάμποσα μηνύματα γι’ αυτές τις ιστορίες. Το πιο συγκινητικό έχει να κάνει πάλι με τη «Φωνή της άμμου». Μια ψυχολόγος που τη γνώρισα σε σεμινάριό μου, μου ζήτησε ένα παραμύθι που θα μπορούσε να βοηθήσει την ηλικιωμένη μητέρα της που ενώ ήταν σε κώμα χωρίς καμιά ελπίδα -κλινικά νεκρή- για μήνες, δεν μπορούσε να φύγει. Της πρότεινα το συγκεκριμένο παραμύθι και μετά από λίγες μέρες πήρα ένα μήνυμα με τίτλο «Η ιστορία της ιστορίας». Με λίγα λόγια, η κόρη δυσκολευόταν να το διαβάσει στη μάνα της με φωνούμενο λόγο. Ένιωθε πως θα ήταν σαν να την αποσυνέδεε από τα μηχανήματα που την κρατούσαν τεχνητά στη ζωή. Μια μέρα, ενώ καθόταν δίπλα της, διάβασε την ιστορία από μέσα της. Τη φίλησε κι έφυγε. Όταν βρισκόταν πια στο σπίτι, την ειδοποίησαν ότι η μητέρα της έφυγε ήσυχα κι αυτή.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι η χρησιμοποίηση του «Καημού» που έχω κάνει την ανάλυσή του στο «Λόγος εύθραυστος κι αθάνατος» από ομάδα ψυχοθεραπείας γυναικών που δυσκολεύονται ν’ αποκτήσουν παιδί. Είναι αναπάντεχο το πόσο μπορεί να σε στηρίξει ένα παραμύθι.

Τι σημαίνει κρίση για εσάς; …και πως την αντιμετωπίζετε;

Λ.Λ. Κρίση για μένα σημαίνει το να έχει καταρρεύσει η προηγούμενη κατάσταση και η καινούργια να μην έχει ακόμα φανεί. Δηλαδή το να είσαι μετέωρος ανάμεσα στο πριν και στο μετά. Πιστεύω πως ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσει κανείς μια κρίση είναι να ξεκολλήσει από το πριν, να μην εγκλωβιστεί στα χαμένα προνόμια, να μαζέψει το κουράγιο του και να προχωρήσει παρακάτω, όχι χωρίς κόστος. Αν καταρρεύσει ο παλιός σου κόσμος είσαι υποχρεωμένος να μετακινηθείς από τα συντρίμια και να χτίσεις έναν αλλιώτικο, καινούργιο κόσμο.

Και τα δεινά; Ποια μπορεί να είναι; Τι μπορεί να κάνει ο άνθρωπος απέναντι τους;

Λ.Λ. Τα δεινά μπορεί να είναι χίλια δυο. Από πολέμους και φυσικές καταστροφές ως ερωτικοί καημοί, αθέλητοι χωρισμοί ή αποχωρισμοί, μικρές, καθημερινές απαξιώσεις. Λογιών λογιών θάνατοι κι απώλειες...  Τι μπορεί να κάνει κανείς απέναντί τους; Τα παραμύθια μας λένε ότι πρέπει να κάνουμε το πένθος μας για τις όποιες απώλειες, να μετακινηθούμε από τον τόπο της οδύνης και να μην πάψουμε ποτέ να συμμετέχουμε στη ζωή με δημιουργία -ό,τι μπορούμε να φτιάξουμε με τα χέρια μας, το μυαλό μας, την ψυχή μας.

Ποιο είναι το αγαπημένο σας ρητό;

Λ.Λ. Του Γκαίτε: «Όταν δυο άνθρωποι μαλώνουν, φταίει αυτός που είναι πιο έξυπνος».  Πώς να μη συμφωνήσω ότι απλά δεν έχει νόημα η αντιπαράθεση. Η συνεννόηση έχει.

Τι είναι αυτό που σας παρακινεί να γράφετε;

Λ.Λ. Η χαρά της μοιρασιάς. Το μόνο πρόβλημα, ξεκινώντας την εμπειρία της γραφής, είναι ότι ποτέ δεν μπορείς να έχεις εκ των προτέρων τη βεβαιότητα ότι τελικά κάποιοι θα θελήσουν να μοιραστούν μαζί σου τις σκέψεις που κρύβονται στα γραφτά σου. Το ελπίζεις όμως...

Ποια είναι η πρώτη σκέψη που κάνετε το πρωί;

Λ.Λ. Καλημέρα όλη μέρα!

Το βράδυ με ποιες σκέψεις κοιμόσαστε;

Λ.Λ. Κοιμάμαι πάντα με κάποιο παραμύθι που αφηγούμαι νοερά -συνήθως κάποιο που ετοιμάζω και θέλω η νύχτα να μου δώσει απαντήσεις για το τι θέλει να μου πει το παραμύθι και πως θα το αφηγηθώ σε άλλους.

Τι σημαίνει για εσάς έμπνευση;

Λ.Λ. Τρέλα θεϊκή -γεμάτη δύναμη και χαρά, αλλά τρέλα.

Τι είναι αυτό που σας γεμίζει και σας βοηθάει να συνεχίσετε το γράψιμο;

Λ.Λ. Το μεγάλο μήνυμα των παραμυθιών: Η εμπιστοσύνη στη ζωή ΠΑΡΟΛΕΣ ΤΙΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ!

Ποιο στοιχείο του χαρακτήρα σας δυσκολεύει τη γραφή σας;

Λ.Λ. Πρώτα και πάνω απ’ όλα, με δυσκολεύει ότι θέλω να βάλω τα ΠΑΝΤΑ μέσα σε μια μικρή ιστορία -όλη μου την εμπειρία από τη ζωή. Κι ύστερα, ο δισταγμός μου να αφαιρέσω μια ωραία φράση που όμως προκαλεί δυσλειτουργία στο κείμενο, το βαραίνει.

Πως περνάτε τον ελεύθερο σας χρόνο;

Λ.Λ.  Έχω ελάχιστο ελεύθερο χρόνο αλλά αν είχα περισσότερο θα τον περνούσα με την εγγονούλα μου που νιώθω ότι τη στερούμαι. Το βέβαιο είναι ότι πάντα καταφέρνω και ξεκλέβω λίγο χρόνο για διάβασμα.

Τι αγαπάτε στους ανθρώπους;

Λ.Λ. Το να είναι αυθεντικά ευγενείς -επί της ουσίας, όχι επί της διαδικασίας.

Τι δεν συγχωρείτε στους άλλους;

Λ.Λ. Την υποκρισία, το κουτσομπολιό, τη μικρότητα.

Τι σημαίνει για εσάς ευτυχία;

Λ.Λ. Μια καλή ποιότητα ησυχίας. Μια φωτεινή ησυχία, γεμάτη αυτάρκεια.

Τι ήταν αυτό που σας έκανε να γελάσετε τελευταία;

Λ.Λ. Η εγγονή μου, έξι μηνών, στις αντιδράσεις της όταν δοκίμασε για πρώτη φορά φρούτο και της φάνηκε ξινό. 

Ποιο είναι κατά την άποψη σας το χειρότερο που μπορεί να συμβεί σε έναν άνθρωπο;

Λ.Λ. Να χάσει την ανθρωπιά του.

Ποια θεωρείτε την πιο ακατάλληλη ερώτηση που μπορεί να σας κάνουν σε μια συνέντευξη;

Λ.Λ. Θα απαντήσω το κλασικό ότι ακατάλληλες είναι μόνον οι απαντήσεις.

3-5 βιβλία που προτείνω ανεπιφύλακτα σε γονείς να διαβάσουν τα παιδιά τους ή στα παιδιά τους.

Λ.Λ. Πώς να μη συμφωνήσω με την απάντηση του Αινστάιν στην αντίστοιχη ερώτηση: Παραμύθια, πολλά παραμύθια, όχι 3 ή 5, αλλά όσο πιο πολλά γίνεται...

3-5 βιβλία που διάβασα συστηματικά πάνω από μια φορά.

Λ.Λ. Τα άπαντα του Claude Lévi-Strauss, τις συλλογές παραμυθιών του Henri Gougaud, τις συλλογές παραμυθιών της ’ννας Αγγελοπούλου.

3-5 βιβλία που έχουν τις περισσότερες σημειώσεις και υπογραμμίσεις.

Λ.Λ. Η απάντηση βρίσκεται υποχρεωτικά στην προηγούμενη ερώτηση.

Το βιβλίο που έχω σε περισσότερες από μια εκδόσεις.

Λ.Λ. «Le livre d’amour et de sagesse» του Henri Gougaud.

Το βιβλίο που θα ήθελα να έχω γράψει εγώ.

Λ.Λ. Είναι ένα λογοτεχνικό βιβλίο του νομπελίστα Βάρκας Λιόσα που κατά τη γνώμη μου περιγράφει έξοχα τον ιδανικό αφηγητή, με τίτλο «Ο ιστορητής», από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Το ζήλεψα.

Το βιβλίο που διαβάζω αυτές τις μέρες.

Λ.Λ. Είναι το βιβλίο του Πασκάλ Μπρυκνέρ «Ένας καλός γιος», από τις εκδόσεις Πατάκη.

Βιογραφικό

Οι παππούδες μου, Μικρασιάτες από το Αϊβαλί που πέρασαν απέναντι, στη Μυτιλήνη, πριν από την Καταστροφή. Οι γιαγιάδες μου, βέρες Μυτιληνιές. Τάφοι προγόνων και στις δυο μεριές – τόσο κοντινές που τα βράδια βλέπεις τα φωτάκια ν’ ανάβουν ένα ένα από την απέναντι ήπειρο.

Γεννήθηκα στον Πειραιά. Σπούδασα νομικά και κάμποση μουσική. Έκανα λίγη δικηγορία, υπήρξα για μερικά φεγγάρια δημόσιος υπάλληλος και για πολλά χρόνια (ως τον Ιούνιο του 2014) δούλεψα μεταφράστρια στο Λουξεμβούργο και τις Βρυξέλλες.

Το 1998, από καθαρή συγκυρία, συνάντησα τον παραμυθά Ανρί Γκουγκό και βούτηξα στα βαθιά των παραμυθιών – δεν έχω αναδυθεί ποτέ. Τα παραμύθια και η αφήγησή τους μου έκαναν πολλά δώρα – ανάμεσα σ’ αυτά, αναπάντεχες συναντήσεις με “δασκάλους” που δεν ήταν δάσκαλοι αλλά κάτι πολύ πιο πολύτιμο, με “μαθητές”  που σε καμιά περίπτωση δεν ήταν μαθητές, με ομότεχνους σε μια τέχνη που δεν είναι τέχνη γιατί δεν χρειάζεται ούτε θεωρητική γνώση ούτε τεχνική, με εντός και εκτός εγγραμματοσύνης στοχαστές.

Έχουν εκδοθεί δεκαεπτά δικά μου βιβλία (τρία από αυτά και σε μορφή audio), κι ένα σιντί με παραμύθια.

Βιογραφικό 2

“Ερχόμαστε από ένα αυγό πολύ μικρότερο από το κεφάλι μιας καρφίτσας, και κατοικούμε μια πέτρα που περιστρέφεται γύρω από ένα μικροσκοπικό αστέρι, που στο τέλος θα συντριβεί πάνω της.

Είμαστε όμως φτιαγμένοι από φως, πέρα από άνθρακα, οξυγόνο, σκατά, θάνατο και άλλα τινά, και τελικά βρισκόμαστε εδώ από τότε που η ομορφιά του σύμπαντος χρειάστηκε κάποιον να την κοιτάξει.”

Εντουάρντο Γκαλεάνο

Γεννήθηκα κοντά στη θάλασσα και λένε πως όποιος γεννιέται κοντά στη θάλασσα είναι πλασμένος από χώμα και θαλασσινό νερό. Αν τα παραπάνω είναι αλήθεια, τότε είμαι χώμα και θαλασσινό νερό σαν όλους όσοι γεννιούνται κοντά στη θάλασσα κι είμαι ακόμα φως, σκοτάδι, σκατά, όνειρα και ιστορίες σαν όλους -όπου κι αν γεννήθηκαν.

Πιστεύω πως η ζωή ξεκίνησε όταν απ΄ το σκοτάδι γεννήθηκε το φως και πως η αληθινή ζωή ξεκίνησε όταν ένας άνθρωπος -άντρας; γυναίκα;- αφηγήθηκε για πρώτη φορά την ομορφιά του κόσμου. Από τότε ως τώρα, όταν κάποιος λέει μια ιστορία από κείνες τις παλιές που τις λένε παραμύθια και μιλάνε για μονοπάτια που οδηγούν απ΄ το σκοτάδι στο φως, τον λένε παραμυθά, τον λένε αλλοπαρμένο, μπορεί γιατί είναι με τη μεριά της ζωής, με τη μεριά της αθωότητας, με τη μεριά του ήρωα ή της ηρωίδας που από τον πάτο του πηγαδιού σηκώνει το κεφάλι προς το φως.

Σε τι διαφέρουν από τους πολλούς αυτοί οι λίγοι αλλοπαρμένοι που λένε παραμύθια; Μήπως δεν είναι κανίβαλες Στρίγκλες; Είναι -σαν όλους. Μήπως δεν είναι γενναίοι Γιαννάκηδες; Είναι -σαν όλους. Η διαφορά βρίσκεται στο ότι ξέρουν ότι είναι ΚΑΙ Στρίγκλες ΚΑΙ Γιαννάκηδες, γιατί ΔΕΝ μπορούν να πούνε την ιστορία της Στρίγκλας και του Γιαννάκη, αν δεν το ξέρουν.

Το μεγάλο τους αμάρτημα; Συχνά είναι πολυλογάδες κι ακόμα πιο συχνά (πάντα;) αναζητώντας την αλήθεια, μπερδεύονται. Γι΄ αυτό είναι καταδικασμένοι να προσπαθούν να ξεμπερδέψουν το κουβάρι λέγοντας παραμύθια, δηλαδή ιστορίες που δεν σπαταλάνε τις λέξεις, κι άλλα παραμύθια κι άλλα κι άλλα, για να σώσουν την ψυχή τους.

Στη γλώσσα γουαρανί νιεε σημαίνει “λέξη”, αλλά και “ψυχή”. Οι ινδιάνοι Γουαρανί πιστεύουν πως όσοι λένε ψέματα ή σπαταλάνε τις λέξεις προδίδουν την ψυχή.

Στα μονοπάτια των παραμυθιών, οι ιστορίες είναι πέρα για πέρα αληθινές, όμως δεν ζούνε στον ορατό κόσμο -γίνονται ορατές μονάχα όταν κάποιος τις λέει με την καρδιά του και μονάχα την ώρα που τις λέει. Ύστερα, πετάνε και ψάχνουν άλλον να τις πει με την καρδιά του και να τις ζωντανέψει. Τα παραμύθια μοιάζουν με αγγέλους που μεταφέρουν φως κι αυτό το φως φωτίζει αλήθειες που κρύβονται στο χώμα και στο θαλασσινό νερό και στο θάνατο και στα σκατά και στα όνειρα.

Είμαι παραμυθού. Με τα παραμύθια τρέφομαι, μ΄ αυτά παρηγοριέμαι, μ΄ αυτά κοιμάμαι και μ΄ αυτά ξυπνάω, αναζητώντας ησυχία για να ξεπεράσω τις παγίδες της φασαρίας του κόσμου -του φόβου, της σαχλαμάρας, της ξιπασιάς, της ζητιανιάς αποδοχής, της όποιας ζητιανιάς- που καραδοκούν εντός μου και κάποιες φορές εκτός.

Μπορείτε να έρθετε σε επικοινωνία με την Λαμπρέλλη Λίλη μέσα από:

http://lilylambrelli.gr/

https://www.facebook.com/Λίλη-Λαμπρέλλη-Lily-Lambrelli-344594043708/ 

Βιβλιογραφία

• Αχ σοκολάτα...
• Εγώ κι εγώ
• Η γυναίκα με τα χέρια από φως
• Θα πούμε ψέματα, θα πούμε την αλήθεια...
• Μαποιοπαπί
• Τα παραμύθια της μουσικής
• Το κρυμμένο νερό
• Το ψαράκι που δεν μπορούσε να ονειρευτεί
• Δέκα και ένα παραμύθια σοφίας για καιρούς κρίσης και άλλων δεινών
• Ερωτική ιστορία;
• Η στρίγκλα
• Κβάζαρ ή εκεί που βρίσκονται τα χαμένα
• Ο Πολυροβιθάς
• Το κοντολαίμικο κοτσύφι
• Το μύδι που νόμιζε πως ήταν στρείδι, αλλά τελικά ήταν μύδι (ή μήπως όχι;)
• Χωραφάκι στο φεγγάρι