Η αγαπημένη συγγραφέας παραμυθιών και παραμυθού για μικρά παιδιά και για μεγάλους που αναζητούν παραμύθια για να δώσουν φως στην ψυχή τους, Λίλη Λαμπρέλλη, μας άνοιξε μια πόρτα στην δική της ψυχή. Μέσα από τη συνέντευξη Όλη η αλήθεια γύρω από το όνομα σου, όπου κάθε γράμμα του ονόματος γίνεται μια λέξη η συγγραφέας μας μιλάει για τις δικές της αλήθειες.

Λίλη: Κοινότοπο, ουδέτερο υποκοριστικό. Ο λόγος που το φέρω είναι ότι στις πρώτες μου απόπειρες να συλλαβίσω τ’  όνομά μου (Ευαγγελία) κατάφερνα μόνο να επαναλαμβάνω την πιο εύκολη συλλαβή. Οι γονείς μου θεώρησαν πως ήταν επιλογή μου και τώρα είναι αργά να το αμφισβητήσω.

Ισορροπία: Πάντα θαύμαζα τους ισορροπημένους ανθρώπους, αρκεί η ισορροπία τους να μην είναι φτιαχτή, επιφανειακή -που πα’ να πει να μην είναι βαρετά προβλέψιμοι. Κάποιες φορές και οι απαθείς (και οι εμπαθείς) δείχνουν ισορροπημένοι.

Για μένα,ισορροπημένοι είναι εκείνοι που έχουν τη δύναμη να πετούν και την ικανότητα να προσγειώνονται. Αυτοί που έχουν τη γενναιοδωρία να μοιράζονται την εμπειρία από τα πετάγματά τους. Όσοι μπορούν, ακόμα και σε βαθιά γεράματα, να ξαφνιάζονται από την ομορφιά και ν’ αλλάζουν ματιά στον κόσμο όταν ο κόσμος γύρω τους αλλάζει, ακόμα κι αν αυτό τους ξεβολεύει πολύ. Εκείνοι που παραμένουν σταθεροί στις αρχές της ελευθερίας και της αλληλεγγύης, ανεξάρτητα από την όποια συγκυρία.

Λατρεία: Η λέξη λατρεία παρότι εξαιρετικά φθαρμένη έχει κρατήσει μια ιερή μνήμη. Θα έλεγα ότι πέρα από την όποια θρησκευτική λατρεία, δεν έχει νόημα να τη χρησιμοποιούμε, ακόμα και για ανθρώπους και τόπους που αγαπάμε υπέρμετρα. Αν τους το δείχνουμε, η λέξη αγάπη αντί για λατρεία, ίσως φτάνει και περισσεύει.

Ηλιοβασίλεμα: Η λέξη πάντα μου θυμίζει τον Μικρό Πρίγκιπα και τη δυνατότητα να μπορείς να δεις πολλά ηλιοβασιλέματα μέσα στην ίδια «μέρα». Κι αν υποθέσουμε (μια σκέψη από το «Κβάζαρ») πως όλα γύρω μας είναι ζωντανά και νοήμονα κι ότι το νοητό σύμπαν είναι ένα κύτταρο ενός τεράστιου ζωντανού οργανισμού, αναρωτιέμαι, σε επίπεδο μικρόκοσμου, πόσα παράξενα ηλιοβασιλέματα θα μπορούσε να θαυμάσει ένα «νοήμον» υποατομικό σωματίδιο που ζει σ’ ένα μικρό κύτταρο μέσα στην αφεντιά μας;

Και μια γήινη σκέψη: Πιστεύω ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο απολαυστικό από το ηλιοβασίλεμα σε αρχαίο ναό, με λίγο, ήσυχο κόσμο, μετά τη βροχή.

Λάθος: Ίσως είμαστε περισσότερο τα λάθη μας (και τα λάθη άλλων) απ’ ό,τι οι εύστοχες επιλογές μας. Το ζητούμενο είναι να μπορούμε ν’ αφουγκραστούμε τι έχουν να μας πουν τα λάθη μας. Συχνά αυτό που μας λένε είναι πως πρέπει να φορέσουμε σιδερένια παπούτσια για να τα ξεπεράσουμε. Όμως είναι αυτός λόγος για να εγκλωβιζόμαστε σ’ αυτά, να τ’ αναθεματίζουμε, νατ’ αφήνουμε να μας μιζεριάζουν; Όταν αναρωτιέμαι πόσα δώρα μου έχουν προσφέρει σοβαρά λάθη, βρίσκω πως είναι πολλά.

Αρχή: Η ζωή είναι αρχή. Ο θάνατος είναι αρχή. Ο έρωτας είναι αρχή. Η απώλεια, ο πόνος, το πένθος. Η ήττα όσο και η νίκη. Η χημειοθεραπεία.

Είτε σου μένουν να ζήσεις λίγες μέρες είτε δεκάδες χρόνια, αν μετράς την κάθε μέρα σαν μια μέρα προς το τέλος, η κάθε μέρα είναι μια χαμένη μέρα.Αν μετράς τα πάντα με ζύγι την οδύνη και τη φθορά, ακυρώνεις το νόημα της ζωής, την ίδια τη ζωή.

Μοναδικός: Είμαστε μοναδικοί σαν τα κύματα, σαν το κάθε μυρμήγκι, σαν το κάθε βοτσαλάκι. Ας το απολαύσουμε χωρίς να το παινευόμαστε. Ας το καλλιεργήσουμε, χωρίς να ξεχνάμε πως όλοι γύρω μας είναι μοναδικοί, αλλά κάμποσοι το κρύβουν γιατί νιώθουν πιο ασφαλείς πίσω από προσωπεία μαζικής παραγωγής.

Ποίηση: Τα παραμύθια είναι αρχέγονη ποίηση. Ο παραμυθάς είναι ποιητής;  Ο κάθε άνθρωπος είναι εν δυνάμει ποιητής; Ίσως όλοι να είμαστε ποιητές, με την ευρεία έννοια του δημιουργού, γιατί όλοι μπορούμε να φτιάξουμε κάτι.Με τη στενή έννοια, οι «καλλι-τέχνες» (δηλαδή αυτοί που φτιάχνουν ωραία πράγματα) είναι ελάχιστοι παρότι όλοι κάποιες στιγμές έχουμε ποιητική διάθεση, με την έννοια ότι ψυχανεμιζόμαστε την ομορφιά γύρω μας και «δε βρίσκουμε λόγια, χρωστήρα, χορό, τραγούδι…» να τη χωρέσουμε. Δεν βρίσκουμε τρόπο να τη χωρέσουμε.

Ο παραμυθάς προσπαθεί να βρει τα λόγια για να χωρέσει την ομορφιά σε μια ιστορία που δεν είναι δική του κι έχει ειπωθεί από άλλους πολλούς και θα ειπωθεί πάλι και πάλι από άλλους πολλούς, με άλλα λόγια κάθε φορά. Είμαι παραμυθού. Ξέρω πως ένας τρόπος -ίσως ο πιο εύκολος τρόπος- να λεχθεί το ανείπωτο (η ανείπωτη ομορφιά, η ανείπωτη οδύνη) είναι μέσα από την αρχέγονη ποίηση του λαϊκού παραμυθιού. Το ότι μπορεί να βρω τα λόγια για να πω ένα παραμύθι δεν μου δίνει το δικαίωμα να πιστεύω πως φτιάχνω ομορφιά. Μεταφέρω ομορφιά, υπηρετώ την ομορφιά -αυτό είναι όλο. Αν δεν βρω τα λόγια, θα τα βρει κάποιος άλλος. Αρκεί να μη σπάσει η αλυσίδα.

Ροή: Τα πάντα ρει. Είμαστε περαστικοί. Δεν έχουμε το δικαίωμα να μπλοκάρουμε το διάδρομο της ζωήςμε την παθητική μας ακινησία ή την άσκοπη κινητικότητά μας. Πρέπει να προχωρήσουμε έχοντας έγνοια αυτούς που θα ‘ρθούν μετά, πρέπει να προχωρήσουμε ξεχορταριάζοντας τα μονοπάτια για να μας προσπεράσουν, για να μας ξεπεράσουν. Ας μην αναλώνουμε απερίσκεπτα ό,τι τους ανήκει -τόπους, πόρους, πολιτισμό. Ας κρατήσουμε ζωντανές κάποιες μνήμες που αξίζουν: ένα παραμύθι, ένα χορό, ένα τραγούδι (…). Αν μπορούμε, ας φτιάξουμε κάτι γι’ αυτούς: μια ιστορία, μια ζωγραφιά, ένα δέντρο, ένα πηγάδι (…).

Ελευθερία: Ίσως το υπέρτατο αγαθό. Σεβασμός στην πολύτιμη ελευθερία σου, σεβασμός στην κατάπτυστη ελευθερία του άλλου. Ανάμεσά τους, τα όρια. Το που τοποθετείς τα όρια ανάμεσα στη δικιά σου ελευθερία και στην ελευθερία του όποιου άλλου, φανερώνει τον βαθμό της ανθρωπιάς σου. Θα μου πεις (λέω μέσα μου), εξαρτάται ποιος είναι ο άλλος. Εντάξει (ξαναλέω). Εσύ, όμως, ποιος είσαι;

Λαχανόκηπος: Ο καθένας μας έχει ένα μυστικό κήπο. Αν ο κήπος είναι λαχανόκηπος ίσως είναι ακόμα πιο πολύτιμος, γιατί η ομορφιά του μπορεί να θρέψει. Πάντα ονειρευόμουνα να φτιάξω ένα λαχανόκηπο. Ίσως προλαβαίνω, ίσως είναι αργά -θα δείξει. Πάντως, τον λαχανόκηπο στην καρδιά μου τον έχω από τότε που λέω παραμύθια. Τον νοιάζομαι και τον αγαπώ -κι αυτός μου δίνει μυριστικά, μου δίνει βολβούς, μου δίνει καρπούς.

Λιμάνι: Ο καθένας έχει το δικό του λιμάνι. Για μένα, λιμάνι είναι τα λαϊκά παραμύθια. Εκεί ξεκουράζομαι, από κει ξεκινάω τα ταξίδια κι επιστρέφω εκεί πάλι και πάλι και πάντα. Παρηγορητικό για ένα σκαρί που γερνάει να ξέρει πως το λιμάνι του δεν είναι μακριά.

‘Ήρωας: Τα χαρακτηριστικά των ηρώων και ηρωίδων στα μαγικά παραμύθια:  η αποφασιστικότητα, η γενναιοδωρία, η αντοχή, η ενσυναίσθηση και κάτι ακόμα: η ικανότητα να μεγαλώσουν  χωρίς να σκοτώσουν το παιδί που ήταν κάποτε. Ο ήρωας που γίνεται βασιλιάς δεν είναι κάποιος που κουβαλάει μέσα του ένα πεθαμένο παιδί, αλλά ένα παιδί που επέζησε και είχε τη δύναμη να ενηλικιωθεί.

Ο ήρωας στο μαγικό παραμύθι είναι ξεροκέφαλα ελεύθερος χωρίς να είναι εγωκεντρικός, αλλά με ταπεινότητα. Είναι ερωτευμένος με τη ζωή, όχι με τον εαυτό του. Προχωράει ίσια εμπρός, σφίγγοντας ανάμεσα στα δόντια του τον οβολό για να μπει στη βάρκα του Χάρου και να περάσει πέρα - άλλοτε επιστρέφει, άλλοτε δεν επιστρέφει, αλλά πάντα διασχίζει τον ποταμό. Με δυο λόγια, έχει δύναμη, έχει καλοσύνη. Ας μην ξεχνάμε ότι η καλοσύνη είναι αρετή δυνατών ανθρώπων.

(από το λήμμα «ήρωας» («Μικρό αλφαβητάρι αφήγησης»)).

Αύγουστος 2017, για το diabazoume.gr

Βιογραφικό 

“Ερχόμαστε από ένα αυγό πολύ μικρότερο από το κεφάλι μιας καρφίτσας, και κατοικούμε μια πέτρα που περιστρέφεται γύρω από ένα μικροσκοπικό αστέρι, που στο τέλος θα συντριβεί πάνω της.

Είμαστε όμως φτιαγμένοι από φως, πέρα από άνθρακα, οξυγόνο, σκατά, θάνατο και άλλα τινά, και τελικά βρισκόμαστε εδώ από τότε που η ομορφιά του σύμπαντος χρειάστηκε κάποιον να την κοιτάξει.”

Εντουάρντο Γκαλεάνο

Γεννήθηκα κοντά στη θάλασσα και λένε πως όποιος γεννιέται κοντά στη θάλασσα είναι πλασμένος από χώμα και θαλασσινό νερό. Αν τα παραπάνω είναι αλήθεια, τότε είμαι χώμα και θαλασσινό νερό σαν όλους όσοι γεννιούνται κοντά στη θάλασσα κι είμαι ακόμα φως, σκοτάδι, σκατά, όνειρα και ιστορίες σαν όλους -όπου κι αν γεννήθηκαν.

Πιστεύω πως η ζωή ξεκίνησε όταν απ΄ το σκοτάδι γεννήθηκε το φως και πως η αληθινή ζωή ξεκίνησε όταν ένας άνθρωπος -άντρας; γυναίκα;- αφηγήθηκε για πρώτη φορά την ομορφιά του κόσμου. Από τότε ως τώρα, όταν κάποιος λέει μια ιστορία από κείνες τις παλιές που τις λένε παραμύθια και μιλάνε για μονοπάτια που οδηγούν απ΄ το σκοτάδι στο φως, τον λένε παραμυθά, τον λένε αλλοπαρμένο, μπορεί γιατί είναι με τη μεριά της ζωής, με τη μεριά της αθωότητας, με τη μεριά του ήρωα ή της ηρωίδας που από τον πάτο του πηγαδιού σηκώνει το κεφάλι προς το φως.

Σε τι διαφέρουν από τους πολλούς αυτοί οι λίγοι αλλοπαρμένοι που λένε παραμύθια; Μήπως δεν είναι κανίβαλες Στρίγκλες; Είναι -σαν όλους. Μήπως δεν είναι γενναίοι Γιαννάκηδες; Είναι -σαν όλους. Η διαφορά βρίσκεται στο ότι ξέρουν ότι είναι ΚΑΙ Στρίγκλες ΚΑΙ Γιαννάκηδες, γιατί ΔΕΝ μπορούν να πούνε την ιστορία της Στρίγκλας και του Γιαννάκη, αν δεν το ξέρουν.

Το μεγάλο τους αμάρτημα; Συχνά είναι πολυλογάδες κι ακόμα πιο συχνά (πάντα;) αναζητώντας την αλήθεια, μπερδεύονται. Γι΄ αυτό είναι καταδικασμένοι να προσπαθούν να ξεμπερδέψουν το κουβάρι λέγοντας παραμύθια, δηλαδή ιστορίες που δεν σπαταλάνε τις λέξεις, κι άλλα παραμύθια κι άλλα κι άλλα, για να σώσουν την ψυχή τους.

Στη γλώσσα γουαρανί νιεε σημαίνει “λέξη”, αλλά και “ψυχή”. Οι ινδιάνοι Γουαρανί πιστεύουν πως όσοι λένε ψέματα ή σπαταλάνε τις λέξεις προδίδουν την ψυχή.

Στα μονοπάτια των παραμυθιών, οι ιστορίες είναι πέρα για πέρα αληθινές, όμως δεν ζούνε στον ορατό κόσμο -γίνονται ορατές μονάχα όταν κάποιος τις λέει με την καρδιά του και μονάχα την ώρα που τις λέει. Ύστερα, πετάνε και ψάχνουν άλλον να τις πει με την καρδιά του και να τις ζωντανέψει. Τα παραμύθια μοιάζουν με αγγέλους που μεταφέρουν φως κι αυτό το φως φωτίζει αλήθειες που κρύβονται στο χώμα και στο θαλασσινό νερό και στο θάνατο και στα σκατά και στα όνειρα.

Είμαι παραμυθού. Με τα παραμύθια τρέφομαι, μ΄ αυτά παρηγοριέμαι, μ΄ αυτά κοιμάμαι και μ΄ αυτά ξυπνάω, αναζητώντας ησυχία για να ξεπεράσω τις παγίδες της φασαρίας του κόσμου -του φόβου, της σαχλαμάρας, της ξιπασιάς, της ζητιανιάς αποδοχής, της όποιας ζητιανιάς- που καραδοκούν εντός μου και κάποιες φορές εκτός.

Εργογραφία

http://lilylambrelli.gr/?page_id=198